1308 Anonymi Descriptio Europae Orientalis Да се отбележи, че Рутени, Българи, Расени , Склави, Бохеми, Поляци , Прусени  говорят на един и същи език, т. е. Склавоника , от което е видно, че Склавика език е по-голям и по-разпространен от всички езици на света. Notandum autem hic quod Rutheni, Bulgari,Rasenses, Sclaui, Bohemi, Poloniet Pruzeni loquuntur unam et eandem linguam, scilicet Sclauonicam , ex quo patet quod lingua Sclauica maior est etdiffusior omnibus linguis mundi. 

Descriptio Europae Orientalis - Опис источне Европе (прир. Т. Живковић - Д. Кунчер - В. Петровић - А. Узелац), Историјски институт: Београд 2013. ["The Description of Eastern Europe", Edition: Sources for Serbian History, Medieval Sources, vol. 2]

https://www.academia.edu/4904999/Descriptio_Europae_Orientalis_-_._._-_._-_._2013._The_Description_of_Eastern_Europe_Edition_Sources_for_Serbian_History_Medieval_Sources_vol._2_

 Ex hiis satis aduerti

 potestquod Bulgaria et Ruthenia et Rasiasunt inter Greciam et Hungariam etideo, ubi dominus Carolus haberetGrecorum imperium, confederationefacta cum rege Hungarie

idemdominus Carolus ex una parte et rexHungarie Carolus ex altera parte

de facili haberent et subiugarentomnes illas scismaticas et barbarasnationes

que tam opulenta etdelicata regna sicut

iniusti possessores occupant. Et positoquod idem dominus

Carolusdictum imperium Grecorum nonhaberet totum, ipse ex una parte etdictus

rex Hungarie ex altera parte

 preoccuparent imperium prefatum et omnes nationes dictas. Nam rex Carolus, frater sanctiLudouici

, pater regis Sicilie, quiaad imperium Constantinopolitanum hauelabat et

 per consequens omnes prefatas nationes faciliter occuparеt

, fortissimo uinculo seconiunxit regi Hungarie eo quodfiliam eius recepit pro filio

suo et filiam suam dedit filio illius utex duplici parte imperium dictum etnationes prefate quam facillimeoccuparentur et

impugnarentur,nec adhuc nobilior et efficacior modus perueniendi et subiugandidictum imperium et nationesdictas est isto: dum tamen

memoratum regnum Hungariehaberet pacem.Hungaria Post has prouinciasagendum

est ulterius de Hungaria,que magis appropinquat ad septentrionem. Vbi notandumquod regnum Hungarie olim non dicebatur Hungaria, sed Mesia etPannonia.Mesia

quidem dicebatur a messium prouentu, habundat enimmultum in messibus. Pannoniadicebatur etiam a panis habundatia

Et ista consequenter se habent: exhabundatia enim messium sequitur habundantia panis. Vnde

quantum ad terre spatium. Dicitur enim communiter quod inlongitudine habebat XLdietas etto tidem in

latitudine. Est enimterra pascuosa et fertilis ualde in pane, uino, carnibus, auro et argento.

Copia autem pisciumexcedit fere omnia regna preterquam 

Noruegiamubi pisces comeduntur pro panibus uelloco panis.

Terra est communiter  plana, colles paruos permixtoshabens alicubi tamen habetmontes altissimos.

In partibusTransiluanis sunt maximi montes desale et de illis montibus cauatur salsicut lapides et

apportatur  per totum regnum et ad omnia regnacircumadiacentia.

Diuiditur enim Hungaria induas partes, uidelicet in partemTransiluanam et in partemDanubialem.

Dicitur enim ParsTransiluana quia inter ipsam et aliam partem sunt silue durantes adIIII dietas.

Pars Danubialis irrigatur  per medium ab illo famoso fluioqui dicitur Danubius qui est demaioribus totius

mundi,fertilissimus in omni genere pisciumet currit uersus orientem.

Irrigatur etaliis fluuiis qui sunt fere eque magni ut Danubius, uidelicetDraua, †Zaica†

, Tiscia, Vag,Culpa, Raba, Anrad, Bega,Lobret, †Lucarta†.Omnia hec flumina sunt naualia et multumfertilia

in piscibus sicut et in husonibus qui sunt maximi etdelicatissimi pisces, sturionibus,luciis et aliis piscibus

sicut barbatis et cetera. Pars etiamTransiluana irrigatur maximisfluuiis naualibus, per quos cummagnis nauibus deferuntur sales  per totum regnum et ad alia regnauicina,uidelicet †Visic, Thecu Thalabint†, Thiscia,

 †Soget†,Prut, †Lapis, Sconus , Aragas†,Morus, Bistrice

Fere pro maiori parte hec flumina cum arena trahuntaurum et ideo in Hungaria continuefaciunt lauari et colari aurum ac congregari principes ac ceterihomines nobilesqui sunt iuxtadicta flumina, sed etista habundant in

piscibus nimis.Preter Budam,ubi estsedes regni, que est maximaciuitatum, Strigonium,ubi estarchiepiscopatus Strigoniensis,Iaurinum,ubi est episcopatusIauriensis, Zagrabiam, ubi estepiscopatus Zagrabiensis,Vesprimium, ubi est Vesprimiensisepiscopatus Quinque ecclesias, ubi estepiscopatus Quinque ecclesiensis,Alba Iulia, ubi est episcopatusTransiluanus, Tirnauiam ,Posonium et Baiam, non sunt pluresciuitates in tota Hungaria preter 

quinque alias circa mare inDalmatia. Sunt tamen

multaoppida, castra,seu fortalicia, etuille innumerabiles in dicto regno etcum hoc toto uidetur prefatumregnum esse omnino uacuum propter magnitudinem eiusdem.Sunt et alii duo archiepiscopatus in regno Hungarie, uidelicetColocensis, intus in Hungaria, etSpalatensis, qui est inDalmatiacirca mare.Sunt communiter paruihomines et nigri ac etiam sicci et  bellicosi sunt ualde in quolibetgenere armorum, precipue tamensunt optimi sagittarii. Paruos habentequos communiter, licet alias multum fortes et agiles.Principes tamen et nobiles habentequos magnos et pulchros .Populus Hungarie est multumdeuotus et catholicus, principesueroet nobiles sunt multumcrudeles. Potentes sunt ualde dicti principes: nam aliqui ex eis facere possunt X milia armatorum ,aliqui uero V milia. Illi uero quiminus facere possunt II milia.Omnis tenetur regem sequiubicumque uoluerit cum tota gentesua, absque aliquo stipendio etquantumcumque regi placuerit,etiam ad X annos. Verumtamenomnia loca per que transeuntdeuastant. Vnde rex,quantumcumque uellet et pro quanto tempore uellet, posset duceresecum centum milia armatorum.Vix aut nunquam reges morantur in ciuitatibus sed tantum in campis.

Principesautem et officiales sui qui sunt interra tenentur necessaria eidem ministrare. Quinque ducatus sunt inHungaria. Primogenitus regis debetregnum habere et post patremregnare. Secundogenitusprimumducatum, tertiogenitus secundumducatum et sic de singulis. Omnesducatus, siue banatus iuxta

uulgareHungaricum, habet rex nobilibusconferre et iterum ab eodemrecipere et alteri tradere iuxtauoluntatis

 beneplacitum. Preter hos officiales est palatinus et magister tarnicorum.

Palatinusuocatur ille qui est iusticiarius intoto regno. Secundus a regemagister tarnicorum

uocatur illequi est super tributa. Notandumest quod rex Hungarie nullum thesaurum congregat, sed omnia quehabet expendit in suis baronibus etnuntiis et barones omnia suaexpendunt in rege.

Circumcingitur autem Hungaria ex parte orientis Rasia, Bulgaria etRuthenia que sunt medie inter dictum regnum et Greciam, utdictum est. A parte meridieicircumcingitur Mari Adriatico quodest iuxta Apuliam, Abruntium etMarciam. Ab occidente circum-cingitur Theutonia et Bohemia, aseptentrione uero Polonia et Tartaris

. Notandum hic est quodnondum sunt trecenti anni quodHungari ad fidem sunt

conuersi per sanctum Stephanum, eorundemregem, cuius filius etiam estcanonizatus- rex

Hemericus.Demum etiam sanctificati sunt dedomo illa sanctus Ladislaus

rexet sancta Elizabeth, soror dominiBele, regis eiusdem regni. Sorore muerouterinam

 huius sancteElizabeth ac domini regis Beledictiduxit Iacobus, rex Aragonum,in uxorem ex qua genuit filiоs,

Petrum quondam regem Aragonum, Iacobum, regem Maioricarum,

etreginam Francie Isabellam. A dictodomino rege Hungarie Bela natisunt duo filii, uidelicet rexStephanus et uirgo Margarita cuiuscanonizatio nunc petitur. Ex quo patet quod dictus rex Stephanus etuirgo Margarita, soror sua,fuerunt secundi germani cumregina Francie Isabella. Et

ex hocetiam patet quod inclitus rexFrancorum est nepos eorundem. Arege uero Stephano prefato genitus

est unus filius Ladislaus qui postea regnauit post  patrem ethabuit sororem regis Caroli

Sicilie in uxorem. Sed ex ea prolemsuscipere non potuit, unde mortuusest sine herede.

 Ab eodem etiamrege quatuor filie processere.

Quarum primogenitam habuitimperator Constantinopolitanusqui nunc est, sed ea moriente

duxit filiam marcionis MontisFerrati. Secundam tradidit regiSicilie qui nunc est. Tertiam regiSeruie Stephano. Quartam posuit inmonasterio ubi iacet corpus prefateuirginis Margarite, sororis sue, inquo stetit per triginta duos annos.Postmodum apostatauit et nobilemquendam de Bohemia duxit inmaritum. Quo mortuo duxit regemRasie in uirum et ex ea dictus rexRasie habet filiam quam uellettradere domino Carolo, uel filio suo.Et quia prefatus rex HungarieLadislaus mortuus est sineherede, ut dictum est, ac etiamsorores eius omnes fuerunt nupte

scismaticis preter reginam Sicilie,ideo ipsa sicut catholica remansitheres regni et ipsa fecit donationemde dicto regno filio suo primogenitoCarolo, scilicet Martello. Quomortuo successit eidem in regno Carolus Bertus,

filius suus, quinunc regnat ratione iam tacta. Hecde Hungaria sufficiant Polonia Poloniadiuiditur in sexducatus quorum duces sunt potentes quasi reges. Sunt autemhec nomina ducatuum:Cracouiensis, Opoliensis,Bratislauiensis , Glogouiensis,Gnesnensis et Mazouiensis.Licet antiquitus Polonia reges haberet, a centum tamen annis caruitrege. Anno uero domini MCC nonagesimo elegerunt sibi in regemducem Cracouie qui regnauitannis tribus et mortuus est sinefilio masculo. Habuit tamen unamfiliam quam duxit rex Bohemie inuxorem et cum ea habuit regnumPolonie. Sed dicto rege Bohemiemortuo illam dominam rex Romanorumdedit filio suo

secundogenito inuxorem et cum ea intendit habere prefatum regnum Polonie, sed duces prefati eidem resistunt

eo quod naturale odium est inter ipsos et Theutonicos.Olim dicebatur PoloniaVandalia a Vandalofluuio. Hiisunt

Vandali qui Italiam etAfricam deuastantes tempore beatiAugustini quieuerunt in finibusHispanie. Terra est pascuosa,nemorosa et lata ualde. Habundat in pane, sed caret omnino uino.Irrigatur Vandalo iam dicto,Odera, Nisa, Bobera et†Magara†. Piscibus habundat multum et carnibus. Argentifodineet montes de sale sunt in ea.Tigrides, unicornia, castoria etequi indomiti multi sunt ibi.Catholici sunt omnes et obdeuotionem quam habent

adRomanam ecclesiam quelibetdomus tenetur soluere unumdenarium Romane ecclesie etuocatur denarius sancti Petri Olim omnes Poloni ibant tonsi sicutconuersi cistercienses, sed nuncaliqui incipiunt dimittere crines.Bellicosi sunt satis et pulchrestature. Hec de Polonia sufficiant.Bohemia Bohemia est regnumopulentum ualde in argento et auroeo quod habundat multummineris talibus. Duas habet partes, uidelicet Bohemiam iamtactam et Pomoraniam. Principalisciuitas regni est Praga que est sitain Bohemia.

Terra non est magnain quantitate - unde nullusarchiepiscopatus est in regno illo.

 Nam dicitur quod Bohemia olimnon erat regnum, sed ducatus. NamFredericus imperator, non isteultimus Fredericus,sed penultimus ducem dicte terre fecit regemeiusdem et pincernam regisRomanorum. Omnes Bohemi

sunt magni et subtiles fures.Communiter non sunt bellicosi, necreges sunt potentes ex partehominum de regno, potentes tamensunt quia ex multitudine pecuniequam habent exargentifodinis conducunt multosstipendiarios. Habundat  pane,sed caret omnino uino, nisialiunde portetur . Ceruisiamtamen bonam habet. LinguamSclauicamloquuntur in utraque parte prouincie, scilicet inBohemia et Pomorania. Et quiarex dictus Bohemie

mortuus estsine herede, ideo rex Romanorumuult illud regnum pro suo filiooccupare, sed barones de regno contradicunt eidem. Hec de Bohemia sufficiant